Jinekolojik kanserler içerisinde rahim kanserinden sonra ikinci sırada görülen bir kanserdir. Genellikle diğer organlara yayılımla karşımıza çıkmaktadır ve genellikle ileri yaşta görülmektedir.
Nedenleri ve risk faktörleri
- Yaş: Genellikle yaşın ilerlemesiyle birlikte görülme sıklığı artar. Ortalama 63 yaş civarında görülmektedir.
- Erken yaşta adet döneminin başlaması veya geç yaşta menapoz
- Hiç doğum yapmama
- Polikistik over sendromu
- Obezite, kilo alma
- Sigara
- BRCA 1 ve 2 gen mutasyonu, Lynch sendromu gibi genetik faktörler
Her kanserin farklı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörlerinin birinde olması demek o kişinin kesin bahsedilen kansere yakalanacağı anlamına gelmemektedir. Risk faktörleri olmadan da kanser hastalığına yakalanan hastaların da bulunduğu unutulmamalıdır. Risk faktörleri olan kişilerin kanser açısından farkındalığı artmalı ve doktor kontrollerini daha iyi bir şekilde yaptırmalıdır.
Belirtileri
Yumurtalık kanserinin sadece %20’si erken dönemde saptanmaktadır, ne kadar erken dönemde yakalanırsa tedavi de o kadar başarılı olmaktadır. Erken dönemde genellikle belirti vermez. Belirti verse de birçok hastalık belirtisi olarak da söyleyebileceğimiz karın ağrısı, karında şişkinlik hissi görülebilir.
Genel olarak over (yumurtalık) kanserinin belirtileri:
- Barsak alışkanlıklarında değişiklik, özellikle kabızlığın sık görülmesi
- İdrar yapma alışkanlıklarında değişiklik, sık sık idrara çıkma isteği
- İstemsiz kilo kaybı, iştahsızlık
- Vajinal yoldan kanama olması
- Karında şişkinlik hissi, hazımsızlık
- Kasıklarda ağrı
Tanısı
Yumurtalık kanserinin normal sağlıklı bireyde önerilen bir tarama programı bulunmamaktadır, yalnız BRCA 1 ve 2 gen mutasyonu taşıyan kişilerde yumurtalık kanser gelişme riski ciddi oranda artığı için bu hastalarda düzenli kadın doğum muayenesi önerilmektedir.
Yumurtalık kanseri tanısında kanda bakılan belirteç CA 125 düzeyidir. Yumurtalık kanseri tanısı aşamasında, tanı sonrası takipte bakılmaktadır. Unutulmamalıdır ki, CA 125 düzeyinin yüksek olması direk kanseri kesinlikle göstermez. Kanser dışı birçok jinekolojik hastalıkta bu düzeyde artış görülebilir. Ayrıca CA 125 düzeyinin normal olması da kanseri dışlamamaktadır.
Yumurtalık bölgesinde bir kitleyle karşılaşıldığında bu kitlenin kanser olduğunu ortaya koyabilmek için mutlaka o bölgeden çıkan parçanın patolojide incelenmesi gerekmektedir. Kanser tanısı patolojik inceleme sonucu konulur.
Tedavisi
Kanser tanısı konulan hastada öncelikle hastalığın evrelemesi yapılmalıdır, yani hastalığın vücuttaki yaygınlık derecesi belirlenmelidir. Çekilen filmlerle hastalığın yaygınlığı ortaya konulmakta ve sonrasında tedavi planlanmaktadır. Tedavi planı yapılırken hastanın kan tahlilleri, hastanın yaşı, ek hastalıkları ve muayenesinde saptanan bulguları göz önünde bulundurulur. Unutulmaması gereken nokta, kanser tedavisi kişiye özgüdür, herkesin tedavisi aynı değildir.
Yumurtalık kanserinin en önemli tedavisi cerrahidir. Hemen hemen her evrede cerrahi tedavi uygulanabilmektedir. Ameliyatta sadece yumurtalıklar değil rahim ve vücutta tutulması muhtemel olan tüm dokular çıkartılmaktadır.
Ameliyattan sonra hastalığın tekrarlaması yüksek olduğundan dolayı, gözle görülemeyen karın içerisinde veya kanda tümör hücreleri olabileceği için kemoterapi uygulanmaktadır. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için hastaya uygulanan ilaç tedavisidir. Yumurtalık kanseri ameliyatından sonra genellikle karboplatin – paklitaksel adı verilen tedavi rejimi uygulanmaktadır. Kemoterapi sıklıkla damardan uygulanmaktadır, fakat ileri evrede karın içerisinde yaygın hastalık varlığında karın boşluğuna yerleştirilecek bir kataterle intraperitoneal uygulama dediğimiz kanserin olduğu karın boşluğu kısmına da kemoterapi ilaçları verilebilmektedir.
Kemoterapi ameliyattan sonra verilebileceği gibi ileri safhada olan bir hastalıkta hastalığı küçültmek, ameliyatı daha da kolaylaştırmak için ameliyat öncesinde de uygulanabilir
Karın içerisinde tekrarlayan hastalıkta ise yine hasta cerrahi açıdan değerlendirilir. Tekrar bir cerrahi uygulanabilir. Karın içerisinde tekrarlayan hastalıkta kemoterapi uygulanmaktadır. Bu dönemde kemoterapiyle birlikte hedefe yönelik tedavi olarak (akıllı ilaç) bevasizumab da verilmektedir. Tedaviye bevasizumabın eklenmesi başarı oranını artırmaktadır.
Tekrarlayan yumurtalık kanserinde kullanılan akıllı ilaçlardan bir diğeri de PARP inhibitörleri (olaparib)’dir. Daha önce platin bazlı kemoterapiye tam veya kısmi yanıt vermiş, tekrarlayan kadın yumurtalık, fallop tüpü kanserlerinde BRCA mutasyonu varsa bu ilaç kullanılabilmektedir.
Yumurtalık kanserinde uygulanan bir diğer tedavi de periton içine uygulanan sıcak kemoterapidir (HİPEC). İleri evre yumurtalık kanserinin ameliyatından sonra hastalığın durumuna göre karın içerisine sıcak kemoterapi uygulanabilmektedir. Her hastada değil ama bazı seçilmiş hastalarda iyi sonuç vermekte, ilerleyen dönemde karın içinde hastalığın tekrarlamasını azaltmaktadır.
Sağlıklı günler dilerim
Doç.Dr.Erdinç Nayır