Cilt kanserleri çok sık görülen kanserlerdendir. Cilt kanserlerinin birçok alt tipi vardır. Yassı hücreli karsinom, bazal hücreli karsinom gibi alt tipleri daha sık görülürken nadir görülen ama daha ciddi tablolara yol açan cilt kanseri alt tipi ise malign melanomdur. Bu yazıda malign melanomdan bahsedilecektir. Nadir görülür, fakat vücuda yayılma ve genç yaşta görülme eğilimi yüksektir.
Nedenleri ve risk faktörleri
- Malign melanom için en önemli risk faktörü güneşten gelen ultraviyole (UV) ışınlardır. Ne kadar fazla ve yoğun UV ışına maruz kalınırsa melanom gelişme riski yüksektir.
- Vücutta bulunan ben sayısı risk faktörlerindendir. (50-100 adet) Melanom, vücutta bulunan benler üzerinde gelişebileceği gibi normal bir cilt dokusu üzerinden de gelişebilmektedir. Vücutta ben sayısı ne kadar fazlaysa melanom gelişme riski de fazladır.
- Ailede melanom öyküsünün bulunması
- Solaryum
- Güneş yanıkları
- Açık cilt, saç ve göz rengi olanlar, çillenmesi olanlar
Her kanserin farklı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörlerinin birinde olması demek o kişinin kesin bahsedilen kansere yakalanacağı anlamına gelmemektedir. Risk faktörleri olmadan da kanser hastalığına yakalanan hastaların da bulunduğu unutulmamalıdır. Risk faktörleri olan kişilerin kanser açısından farkındalığı artmalı ve doktor kontrollerini daha iyi bir şekilde yaptırmalıdır.
Belirtileri
Malign melanom, demin de bahsedildiği gibi normal bir cilt dokusunda hızlıca ortaya çıkabileceği gibi nevüs adı verilen vücuttaki benler üzerinde de ortaya çıkabilmektedir. Bu sebeple vücudunda benleri olan kişilerin mevcut benlerini yakın takip ettirmesi gerekmektedir.
Benlerde aşağıda verilen değişimlerin olması melanom açısından şüphe uyandırmalıdır:
- Benin bir yarısı diğer yarısına benzemiyorsa, yani asimetri varsa (renk veya şekil olarak)
- Benin sınırları düzensizleşmişse
- Ben renginde değişiklikler varsa (özellikle koyulaşma)
- Ben boyutunda büyüme ve ciltten kabarıklaşma
- Ben üzerine kanama varlığı
Tanısı
Benlerinde bahsedilen değişiklikler varlığında ya da ciltte hızla gelişen bir kitle gelişiminde mutlaka Dermatoloji bölümüne başvurulmalıdır. Dermatoskop adı verilen cihazla benler 10-20 kat büyütülmekte ve özel bir şekilde muayenesi yapılmaktadır. Eğer muayenede cilt kanserinden şüphe edilirse biyopsi yapılmalıdır. Kanserin tanısı, biyopsi ile alınan parçanın mikroskop altında incelenmesi ile olmaktadır.
Tedavisi
Kanser tanısı konulan hastada öncelikle hastalığın evrelemesi yapılmalıdır, yani hastalığın vücuttaki yaygınlık derecesi belirlenmelidir. Çekilen filmlerle hastalığın yaygınlığı ortaya konulmakta ve sonrasında tedavi planlanmaktadır. Tedavi planı yapılırken hastanın kan tahlilleri, hastanın yaşı, ek hastalıkları ve muayenesinde saptanan bulguları göz önünde bulundurulur. Unutulmaması gereken nokta, kanser tedavisi kişiye özgüdür, herkesin tedavisi aynı değildir.
Bir benden alınan parçanın patolojide incelenmesi sonucu melanom tanısı ortaya konmuşsa tekrar bir ameliyat gerekmektedir. Benin çevresindeki bir miktar normal dokunun da çıkartılması, temizlenmesi ve hatta o bölgede yer alan lenf bezinden örnek alınması da gerekmektedir. Eğer melanom saptanan kitle etrafındaki normal doku ile çıkartılmaz ve temizlenmezse tekrarlama, vücudun bir başka tarafına sıçrama (metastaz) riski bulunmaktadır.
Ameliyat ile gerekli tedavi yapılmış tekrarlama riski yüksek hastalara veya vücuda yayılmış hastalığı bulunan kişilere ilaç tedavisi verilmektedir. Melanom tedavisinde ağızdan kullanılan akıllı ilaçlar (hedefe yönelik tedaviler) kullanıldığı gibi damardan uygulanan immünoterapi adı verdiğimiz vücudun savunma sistem hücrelerinin kanser ile daha güçlü savaşmasını sağlayan ilaçlar da kullanılabilir. Tedavi hastalığın durumuna, evresine ve genetik değişikliklerine göre belirlenmektedir.
Vücuda yayılma riski yüksek veya yayılmış safhada ise BRAF adı verilen gene bakılmaktadır. Eğer bu gende bir mutasyon saptanmışsa ağız yoluyla kullanılan akıllı ilaçlar verilebilmektedir.
Sağlıklı günler dilerim
Doç.Dr.Erdinç Nayır