Kemik kanserleri nadir görülen kemiğin kötü huylu bir tümörüdür. Kemik kanseri, vücuttaki herhangi bir kemikte gelişebilir, ancak en fazla leğen kemiğini veya kol ve bacaklardaki uzun kemikleri tutmaktadır. Kemiklerde iyi huylu kitleler de görülmektedir, iyi huylu kitleler kötü huylu kitlelerden daha sık görülmektedir. Kemik kanserlerinin birçok alt tipi bulunmaktadır, sadece tek tip değildir. Bazı kemik kanserleri çocuklarda daha sık görülürken, bazı türler de yetişkinlerde görülmektedir. Diğer kanserlere göre daha genç yaşlarda ortaya çıkar.
Burada bahsedilen kemik kanserleri, kemik veya kıkırdak dokusundan kaynaklanan kanserlerdir (primer kemik kanserleri). Kemiklerde başka kanserlerin yayılmasına bağlı da kötü huylu kitleler (sekonder kemik kanserleri) görülebilmektedir. Bunlar direk kemik kanseri değil metastaz dediğimiz durumdur.
Nedenleri ve risk faktörleri
- Radyoterapi: Başka bir sebeple ışın tedavisi alan bir hastada o bölgedeki kemikte kanser gelişebilir.
- Yaş ve boy: Daha çok uzun boylu gençlerde ve yetişkinlerde kemiklerin hızlı gelişmesi kemik kanserine sebep olabilir.
- Paget hastalığının varlığı (Kemik yenilenme döngüsünde bozukluk ile karakterize bir hastalıktır)
- Kalıtsal nedenler (Li-Fraumeni sendromu, retinoblastom geninde mutasyon)
Her kanserin farklı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörlerinin birinde olması demek o kişinin kesin bahsedilen kansere yakalanacağı anlamına gelmemektedir. Risk faktörleri olmadan da kanser hastalığına yakalanan hastaların da bulunduğu unutulmamalıdır. Risk faktörleri olan kişilerin kanser açısından farkındalığı artmalı ve doktor kontrollerini daha iyi bir şekilde yaptırmalıdır.
Belirtileri
- Kemik ağrısı: En görülen bulgulardan biridir. Özellikle geceleri başlayan bir ağrı görülebilir.
- Etkilenen bölge çevresinde şişme, kızarıklık ve hassasiyet varlığı
- Ekleme yakın bölgedeyse eklemde hareket kısıtlılığı
- Kemik üzerinde belirgin bir yumru
- Kemiklerde kırıklar: Kitlenin bulunduğu bölgede kemik zayıflar ve kırılma görülebilir.
- Halsizlik, yorgunluk
- İstemsiz kilo kaybı
Tanısı
Belirti olmadan kemik kanserini erken tanıyabilecek özel bir test yoktur. Hastalığa işaret edebilecek, yukarda bahsedildiği gibi kemik ağrısı veya şişlik durumunda en kısa zamanda hekime başvurulmalıdır.
Kemikte kanser varlığını ortaya koyabilmek için bir takım filmler çekilmektedir. Direk grafi, manyetik rezonans görüntüleme, tomografi, PET (pozitron emisyon tomografisi) gibi tetkikler istenebilmektedir.
Kemikte saptanan bir kitlenin kanser olduğunu söyleyebilmek ve tanı koyabilmek için biyopsi alınması şarttır. Biyopsi ile alınan parça, bir takım özel boyalarla işlemden geçirilir ve mikroskop altında bakılır. Tanı bu şekilde konulur.
Tedavisi
Kanser tanısı konulan hastada öncelikle hastalığın evrelemesi yapılmalıdır, yani hastalığın vücuttaki yaygınlık derecesi belirlenmelidir. Çekilen filmlerle hastalığın yaygınlığı ortaya konulmakta ve sonrasında tedavi planlanmaktadır. Tedavi planı yapılırken hastanın kan tahlilleri, hastanın yaşı, ek hastalıkları ve muayenesinde saptanan bulguları göz önünde bulundurulur. Unutulmaması gereken nokta, kanser tedavisi kişiye özgüdür, herkesin tedavisi aynı değildir.
Ameliyat: Kemik kanserlerinin en önemli tedavilerinden biri cerrahidir (ameliyat). Eskiden daha geniş alanlı ameliyatlar yapılırken günümüzde organ koruyucu ameliyatlar yapılmaktadır. Kanserli kitleyi çıkartırken daha az normal dokuyu çıkartmak için öncelikle bir kemoterapi uygulanmakta sonrasında ise cerrahi yapılmaktadır.
Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek için hastaya uygulanan ilaç tedavisidir. Erken evre kansere sahip bir hastada kemoterapi uygulamada amaç var olan ve görüntüleme yöntemleri ile saptadığımız kanser dokusunun küçültülmesi ve yok edilmesinin yanı sıra tümörün oluşumu sırasında gözle göremeyeceğimiz kanser hücrelerinin ana dokudan koparak diğer organlara gitmiş olanlarının yok edilerek hastalığın yenileme ihtimalinin azaltılmasıdır. İleri evre hastaya (metastaz yapmış) kemoterapi vermekteki amaç yaşamı kurtarmadan ziyade hastalığı geriletmek ve yaşam süresini uzatamaya yöneliktir.
Radyoterapi (Işın tedavisi): Işın tedavisi birçok kanserde uygulanan bir tedavidir. Bu yöntemde yüksek enerjili X ışınları ile kanser hücreleri hedeflenir ve yok edilmesi amaçlanır. Işın tedavisi ihtiyacı hastaya göre karar verilmektedir. Cerrahi sonrasında geriye kalan dokuda tekrarlamasın diye verilebileceği gibi, ameliyat uygulanamayacak hastalarda tek başına da verilebilir.
Hedefe yönelik tedaviler: Kemik kanserlerinde direk kanserli dokuyu daha fazla hedefleyen akıllı ilaçlar da kullanılmaktadır. Sorafenib, pazopanib, everolimus gibi ağızdan hap ile uygulanabilen ilaçlar bulunmaktadır.
Sağlıklı günler dilerim
Doç.Dr.Erdinç Nayır