Beyinde kitle ile karşılaşıldığında bu kitle beynin kendi (primer) tümörü de olabilir, başka bir kanserin sıçraması yani metastazına (sekonder) bağlı da olabilir. Başka bir kanserin beyne sıçramasını, yani metastaza bağlı sekonder kitlelere beynin kendi primer tümörlerine göre 3-4 kat daha fazla rastlamaktayız.
Beynin kendi tümörleri iyi huylu olabileceği gibi kötü huylu da olabilmektedir.
Nedenleri ve risk faktörleri
- Beyne uygulanan radyasyon
- Ailede beyin kanserinin varlığı
- Bağışıklık sisteminde düşüklük yapan hastalıkların varlığı
- Cep telefonları: Cep telefonlarının kullanımı sonucu beyin kanseri gelişmesi tartışmalıdır. Vericilerin yaydığı radyasyon, cep telefonlarının çok uzun süre beyinle teması beyin kanseri gelişme riskini artırabilir.
- Plastik üretiminde kullanılan kimyasallar, petrol ürünlerine maruz kalma
Her kanserin farklı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörlerinin birinde olması demek o kişinin kesin bahsedilen kansere yakalanacağı anlamına gelmemektedir. Risk faktörleri olmadan da kanser hastalığına yakalanan hastaların da bulunduğu unutulmamalıdır. Risk faktörleri olan kişilerin kanser açısından farkındalığı artmalı ve doktor kontrollerini daha iyi bir şekilde yaptırmalıdır.
Belirtileri
- Baş ağrısı
- Bulantı ve/veya kusma varlığı
- Konuşmada, işitmede veya görmede değişikliklerin olması
- Ayakta dururken veya yürürken denge bozukluğu olması
- Kişilik ve ruh halinde değişiklik olması
- Kaslarda kasılma, spazm olması
- Kol ve bacaklarda karıncalanma ve uyuşma hissinin olması
Tanısı
Beyin tümörlerinin erken tanısı için bir tarama programı bulunmamaktadır.
Belirtiler kısmında bahsedilen şikayeti olan kişilerin mutlaka hekime başvurması gerekmektedir. Genellikle Beyin ve Sinir Cerrahisi veya Nöroloji hekimine başvurulmakta ve gerekli tetkikler yapılmaktadır.
Yukarda bahsedilen belirtilerle başvuran hastada öncelikle nörolojik muayene yapılmalıdır. Beyin tümörlerinin tanısı için beynin manyetik rezonans görüntülemesi (MR), bilgisayarlı tomografisi (BT) gibi görüntüleme tetkikleri istenmektedir. Bir kitle saptandığında da hastalığın tanınması için biyopsi alınmaktadır. Beyinde bir kitleyle karşılaşıldığında vücudun diğer kısımlarına da bakılması gerekmektedir, özellikle akciğer kanserine bağlı beyne sıçramış kitlelerle çok sık karşılaşmaktayız.
Tedavisi
Beyin dokusundan kaynaklanan beynin kötü huylu tümörleri 4 dereceye ayrılmaktadır. Dereceye göre de tedavisi değişmektedir. Birinci ve ikinci derece kötü huylu tümörlerde esas tedavi cerrahidir, yani ameliyat ile kitlenin çıkartılmasıdır. Genellikle ameliyat ile kitlenin hepsinin çıkartılması tedavi için yeterli olmaktadır. Radyoterapi (ışın tedavisi) ve kemoterapi gibi ek tedavilere ihtiyaç duyulmamaktadır. Eğer kitlenin tamamı alınamadıysa ışın tedavisi verilebilir.
Üçüncü ve dördüncü derece kötü huylu tümörlerde ise ameliyat ile kitlenin çıkartılması yetmez, genellikle ek olarak ışın tedavisi de uygulanmaktadır. Bazı hastalarda ışın tedavisiyle birlikte ağızdan kullanılan kemoterapi ilacı (temozolamid) verilebilmektedir. Işın tedavisi ve temozolamid adı verilen ilaca rağmen hastalıkta tekrarlama, ilerleme olursa o zaman damardan kemoterapi ile birlikte bevasizumab adı verilen akıllı ilaç (hedefe yönelik tedavi) damar yoluyla uygulanmaktadır.
Hastanın yaşam şansı için en değerli nokta tümörün çıkartılabilmesidir, kitlenin hepsinin çıkartılması yaşama ciddi anlamda olumlu etkisi olmaktadır.
Bir diğer tedavi yöntemi radyocerrahidir. Radyocerrahi iyi huylu ve kötü huylu tümörlerin invazif olmayan bir şekilde tedavi edilmesini sağlayan medikal bir prosedürdür. Radyocerrahi beyindeki lezyonların tedavisinde kullanıldığında stereotaktik radyoterapi (SRT) olarak da isimlendirilebilir. Radyocerrahi açık cerrahi için uygun olmayan kafa içi ve kafa dışı tümör ve lezyonların yüksek dozda yoğunlaştırılmış ionize radyasyon ile odaklı bir şekilde ışınlanarak etkisiz hale getirilmesidir. Yakınlardaki atardamar, sinir veya diğer hayati yapılardan dolayı ameliyatın hasta açısından zor olduğu veya önerilmediği durumlarda radyocerrahi kullanılır. Genellikle tek bir seansta gerçekleştirilen radyocerrahinin etkileri o bölgeye cerrahi operasyon yapılması kadar keskin olabilir.
Sağlıklı günler dilerim
Doç.Dr.Erdinç Nayır