Özofagus (yemek borusu), ağızdan alınan besinleri mideye taşıyan, içi boş tüp şeklinde olan bir organdır. Özofagusun iç yüzeyinde bulunan hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu özellikle yemek borusunun üst ve orta kısmında yassı hücreli kanser gelişmektedir. Özofagusun alt kısmında ise bu bölgenin mide içeriğinden etkilenmesi sonucu adenokarsinom adı verilen kanser gelişmektedir.
Nedenleri ve risk faktörleri
- Yaş: Özofagus kanserine yakalanma riski yaşla artmaktadır. Kadınlara nazaran erkeklerde daha sık görülür.
- Alkol ve sigara (diğer tütün ürünleri) tüketimi
- Nitrat ve nitrit içeren gıdalar
- Salamulara sebzelerdeki mantar toksinleri
- Sıcak içecekler, sıcak içeceklerin hızlı içilmesi
- Human papilloma virüs (HPV)
- Selenyum, çinko ve A vitamin eksikliği
- Reflü: Mide asidinin yemek borusuna kaçması
- Obezite
- Akalazya: Yemek borusunun alt ucundaki kasların düzgün bir şekilde çalışmaması ve yeterli gevşeyememesinin görüldüğü bir hastalıktır. Bu hastalıkta yemekler, yemek borusunda daha uzun süre kaldığı için kanser gelişme riskini artırmaktadır.
Her kanserin farklı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörlerinin birinde olması demek o kişinin kesin bahsedilen kansere yakalanacağı anlamına gelmemektedir. Risk faktörleri olmadan da kanser hastalığına yakalanan hastaların da bulunduğu unutulmamalıdır. Risk faktörleri olan kişilerin kanser açısından farkındalığı artmalı ve doktor kontrollerini daha iyi bir şekilde yaptırmalıdır.
Belirtileri
- Yutma güçlüğü, en sık görülen belirtidir.
- Yutkunma sırasında ağrı
- Yutulan besinlerin geri gelmesi
- Kilo kaybı, iştahsızlık
- Yorgunluk
- Öksürük
- Ses kısıklığı
- Kanama, siyah veya katran gibi dışkının olması
Tanısı
Özofagus kanserinin erken teşhisi için maalesef bir tarama testi veya filmi bulunmamaktadır. Yutma güçlüğü ve/veya kilo kaybı gibi yukarıda verilen belirtileri olan kişilerin en kısa zamanda hekime başvurması gerekmektedir.
Yutma güçlüğü olan bir kişide yemek borusunun içinde kitle olup olmadığını belirleyecek en önemli tetkik endoskopidir. Endoskopide ucunda kamera olan esnek bir boru ile yemek borunuzun içerisine bakılmaktadır. Kitle varsa eğer biyopsi alınmaktadır. Özofagus kanserinin tanısı yemek borusu içerisinde olan kitleden alınan parça sonucunda koyulmaktadır.
Yutma güçlüğü olan bir kişiye yapılan bir diğer tetkikte baryum yutma testi de adı verilen özofagus ve mide grafisidir. Baryumlu sıvı bir ilacın içilmesi sonucunda çekilen bir grafidir. Bu film yemek borusunda bir kitle olup olmadığını gösterebilir, fakat endoskopi gibi biyopsi alma şansı bulunmamaktadır.
Özefagus kanseri teşhisi konulan bir hastada ise hastalığın yaygınlığını tespit etmek içinde bilgisayarlı tomografi, PET (pozitron emisyon tomografisi), endoskopik ultrasonografi yapılabilmektedir.
Tedavisi
Kanser tanısı konulan hastada öncelikle hastalığın evrelemesi yapılmalıdır, yani hastalığın vücuttaki yaygınlık derecesi belirlenmelidir. Çekilen filmlerle hastalığın yaygınlığı ortaya konulmakta ve sonrasında tedavi planlanmaktadır. Tedavi planı yapılırken hastanın kan tahlilleri, hastanın yaşı, ek hastalıkları ve muayenesinde saptanan bulguları göz önünde bulundurulur. Unutulmaması gereken nokta, kanser tedavisi kişiye özgüdür, herkesin tedavisi aynı değildir.
Yemek borusu kanserinin en önemli tedavisi ameliyattır. Ameliyat ile kitlenin tamamiyle çıkartılması hedeflenmektedir. Yalnız ileri evrede saptanmış ise ameliyattan önce kitleyi küçültmek için kemoterapi uygulanabilmektedir. Bazı durumlarda ameliyatın uygun değilse kemoterapi ile birlikte ışın tedavisi de verilebilmektedir.
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için verilen ilaç tedavisidir. Günümüzde ameliyat öncesi ve sonrasında verileceği gibi ameliyatın uygun olmadığı hastalarda ışın tedavisi ile birlikte de verilebilmektedir.
Vücuda yayılmış aşamadaysa yani metastaz varsa tümörün patolojik özelliklerine bakıldığında HER2 proteini pozitif ise o zaman kemoterapi ile birlikte tedavinin başarısını artmak için hedefe yönelik tedavi (akıllı ilaç) olarak bahsedilen trastuzumab verilmektedir. Bu ilaç her özofagus kanserli hastaya verilmez, tümörde HER2 proteini negatifse etkisi olmamaktadır.
Sağlıklı günler dilerim
Doç.Dr.Erdinç Nayır
Özofagus Kanseri Tedavisinde Yeni Gelişmeleri Takip Etmek İçin Tıklayınız.