Dünya sağlık örgütünün(WHO) raporunda, ölen her sekiz kişiden birinin ölüm nedeninin kanser olduğu belirtilmiştir. Buna göre Dünya üzerinde kanserden hayatını kaybedenlerin sayısı, AIDS, tüberküloz ve sıtmadan hayatını kaybedenlerin toplamından bile fazladır. Sadece 2011 yılı içerisinde kanserden hayatını kaybedenlerin sayısı 7.6 milyon kişiyi geçmiştir. Yapılan hesaplamalara göre, bu rakamın 2030 yılında 17 milyon kişiye ulaşacağı tahmin ediliyor.
Union for International Cancer Control`un raporu ise kanser vakalarının % 21 i enfeksiyonlardan kaynaklandığını gösteriyor.
Örneğin, rahim ağzı kanserine sebep olan human papillomavirus(HPV) enfeksiyonu veya karaciğer kanserine sebep olan hepatit enfeksiyonu gibi…
Bu konuda geliştirilmiş olan aşılar üçüncü Dünya ülkelerine zamanında ve yeterince ulaştırılabilmiş olsa, birçok insanın hayatı kurtarılmış olacak. Yapılan araştırmalar, rahim ağzı kanserinden ölenlerin % 80`nin üçüncü Dünya ülkelerinde olduğunu gösteriyor.
Tüm kanser türlerinin % 40′ı önlenebilir vakalardır.
Kansere sebep olan birçok risk faktörü bulunmakta ve bu faktörler uzun zamandan beri bilinmekteydi. Şimdi, daha önce bilinenler ile son yapılan çalışmalar toplu bir şekilde detaylı olarak “British Journal of Cancer Research” dergisinde yayınlandı.
Yapılan bu son çalışma, tüm kanser vakalarının en az %40’nın, yaşam tarzındaki yanlışlıklardan vazgeçerek önlenebileceğini gösteriyor.
Yaşam tarzımızdaki bu yanlışlıklar nelerdir: Öncelikle sigara, kötü beslenme ve hareketsizlik ve yetersiz medikal önlemlerdir.
En önemli risk faktörü SİGARA
Tümör oluşumuna sebep olan faktörler kadın ve erkekte farlılık göstermesine rağmen, sigara bu konuda istisna teşkil etmektedir. Yapılan araştırmalar sigaranın, hem kadında, hem de erkekte aşağı yukarı eşit oranda risk oluşturduğunu göstermektedir. Buna göre erkelerde görülen tüm kanser türlerinin %23`ü ile kadınlarda görülen tüm kanser türlerinin %15,6 sı sigaradan kaynaklanmaktadır. Sigarada bulunan doksanın üzerindeki kanserojen madde sadece akciğerlerde değil, diğer organlarda da tümör oluşumuna sebep olabilecek risk faktörleri içermektedir.
- 1 kg tütün 210 ile 1360 Picocurie radyasyon içermektedir.
- Pasif içiciler de %30 civarında bu radyasyondan etkileniyorlar.
- Günde 20 ile 40 sigara içen bir kişi, yılda 250 akciğer röntgeni çektirmiş kadar radyasyon alıyor.
- Yapılan radyasyon ölçümleri, bronşlarda biriken radyoaktif maddenin, akciğerin diğer bölgelerinde biriken radyoaktif maddeden 100 kat daha fazla olduğunu göstermiştir.
- Polonium 210 izotopunun yarılanma süresi 138,4 gündür. Bir sigaradan alınan radyasyonun yarısı, ancak 4,5 ay sonra kayboluyor.
10 yıl sigara içen bir kişi vücuduna yaklaşık olarak 80 rem civarında bir radyasyon yükleniyor ki, bu kötü huylu bir tümörün oluşması için yeterli miktardır.
Sigara dışındaki risk faktörleri
Kanserde rol oynayan risk faktörleri sadece sigara ile sınırlı kalmıyor. Sigaranın dışında tümör oluşumuna sebep olan daha birçok risk faktörü daha bulunmaktadır.
Örneğin;
- Yeterli miktarda sebze ve meyve tüketilmemesinden kaynaklanan kanser vakaları.(erkeklerde % 6.1, kadınlarda % 6.9 )
- Fazla miktarda et ve tuz tüketimi. (tüm kanser vakalarının % 9 u)
- Fazla kilo ve obeziteden kaynaklanan kanser vakaları. (erkeklerde %4.1, kadınlarda % 3.4 )
- İş yerinde maruz kalınan kanserojen maddelerden kaynaklanan kanser vakaları. (erkeklerde %4.9, kadınlarda % 3.7)
- Hareketsiz bir yasam ve radyasyona maruz kalmaktan kaynaklanan kanser vakaları.
- Enfeksiyonlardan kaynaklanan kanser vakaları. (% 21)
Başlıklar halinde bu çalışmadan çıkarılan sonuçlar:
- Erkekte, vitamin ve mineral eksikliği ile sebze ve meyve tüketiminin azlığı, tümör oluşumunda önemli yer tutmaktadır. (Yapılan bu araştırmadan ortaya çıkan önemli bir sonuç da, vitamin ve mineral eksikliğiden kaynaklanan yemek borusu kanseri riskinin, alkolün oluşturduğu riskten daha büyük olduğudur.)
- Fazla tuz tüketimi, mide kanseri vakalarında önemli faktördür.
- Kadınlarda fazla kiloların oluşturduğu kanser riski, alkolün oluşturacağı riskten daha fazladır. Fazla kiloların kadınlarda bağırsak, rahim, yemek borusu, böbrek kanserlerinin tetikleyicisi olduğu biliniyordu. Bu araştırmayla her on kişiden birinde, şişmanlıktan kaynanlanan meme kanseri vakası görüldüğü tespit edildi.
- Sigara sadece akciğer kanserine değil, aynı zamanda gırtlak, yutak, mide, yemek borusu ve mesane kanserlerine sebep olmaktadır.
- Her 25 kanser vakasından biri, sağlıksız iş koşullarından ve elverişsiz ortamlarda çalışmak zorunda kalan kişilerde görülmektedir.
- Birçok rahim ağzı kanseri vakası, HPV-aşısı ile (Humanen Papillomaviren (HPV) önlenebilir.
Daha detaylı bilgilerin elde edilmesi için çalışmalara devam ediliyor. Örneğin sigaradan kaynaklanan akciğer kanserinin hangi tür tiryakileri ne oranda tehdit ettiği, kaç yıl sigara içildikten sonra tehlikenin belirmeye başladığı veya bunların yaşa göre sınıflandırılması gibi ince ayrıntılar, yapılacak yeni araştırmalarla ortaya çıkacak.
Kansere karşı alınacak basit ama etkili önlemler
Dünyada 1,5 milyar insanın obezite problemi bulunmakta ve her yıl 5 milyon kişi alkol, sigara ve bilinçsiz beslenmeden kaynaklanan kanserden hayatını kaybetmektedir.
Bireysel önlemler:
Her insanın kansere karşı kişisel mücadele yapabileceği, çok önemli aynı zamanda etkili üç altın kural bulunmaktadır.
- Sigara ve alkolden uzak durmak.
- Spor yapmak.
- Sağlıklı beslenmek ve 40 yaşından sonra yılda en az bir kez sağlık kontrolünden geçmek.
Devletin alacağı önlemler:
Devlet, ebeveynleri ve çocukları sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam konusunda eğitecek kapsamlı projeler üretmelidir. Tütün, alkol ve sağlıksız beslenmenin tehlikeleri basın ve yayın organları yoluyla sürekli anlatılmalıdır. Devlet, mahallelere her yaşa hitap edebilen spor tesisleri kurularak, insanları spora özendirilmelidir. (Kaynak: Dipl. Biologe Mehmet Saltuerk)