Meme kanseri tanısı alan hastaların çoğunda hormon reseptörleri adı verdiğimiz östrojen ve progesteron reseptörleri pozitiftir. Bu reseptörlerin pozitifliğinde de hastalara hormonal tedavi (tamoksifen, aromataz inhibitörleri vs) vermekteyiz.
Bu hormonal tedavi altında, tedaviye direnç gelişebilmekte ve hastalık tekrarlayabilmektedir. Bu direncin önemli sebeplerinden biri ESR1 mutasyonudur.
ESR1, östrojen reseptörünü kodlayan bir gendir. Meme kanserinde hormon tedavisi alan hastalarda ESR1 geninde mutasyonlar gelişebilmektedir. Bu mutasyonlar, daha çok aromataz inhibitörü dediğimiz letrozol, anastrazol gibi ilaçları kullanan ve metastatik (yayılmış) hastalığı olan hastalarda daha fazla görülmektedir.
Meme kanserinde ESR1 mutasyonu geliştiğinde bu mutasyonlar östrojen reseptörlerinin şeklini değiştirmekte ve hastanın kullandığı hormon tedavisinin etkinliğinde düşmeye veya etkisizliğe neden olmaktadır.
Hormon tedavisi ve CDK 4/6 inhibitörü gibi akıllı ilaçların kullanılmasına rağmen hastalığında ilerleme saptanmış hormon reseptörleri pozitif meme kanseri tanılı hastalarda ESR1 mutasyonuna bakılması önerilmektedir.
ESR1 mutasyonuna, likit biyopsi dediğimiz sadece bir kan örneği alınarak bakılabilmektedir. Alınan kan örneğinde ESR1 mutasyonu mevcutsa bu hedefe yönelik ilaç olan Elacestrant (Orserdu, Stemline Therapeutics) verilmektedir.
Hormon reseptörleri pozitif, HER2 negatif, ESR1 mutasyonlu ileri evre veya metastatik meme kanseri olup daha önce en az bir basamak hormonal tedavi ardından hastalığı ilerleyen menopoz sonrası kadın hastalar için Elacestrant adlı ilaç Ocak 2023’te FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) onayı almıştır.
Elacestrant, ağızdan hap şeklinde alınan SERD (seçici östrojen reseptör indirgeyici) sınıfından bir ilaçtır. Bu sınıftan bir ilaç olan fulvestrant (Faslodex), kalçadan intramusküler (kas içine) şekilde uzun yıllardır kullanmaktadır. Elacestrant’ın ağız yoluyla kullanılması önemli bir avantajdır. Kanser hücrelerinin büyümesini ve gelişmesini engellediği klinik çalışmalarda tespit edilmiştir.