Uzun dönemdir aspartam ve asesülfam gibi yapay tatlandırıcıların sağlık üzerine olumsuz etkileri tartışma konusu olmuştur. Küçük çapta olan çalışmalar kanser riski ile ilişkilendirilmiş olsa da geniş çaplı çalışmalar günümüze kadar yapılmamıştı ve yapay tatlandırıcıların kanser ile ilişkisi hakkında net konuşamıyorduk. Artık bu konu da daha net ifadeler kullanabiliriz.
Yapay tatlandırıcıların kanser ile ilişkisi hakkında önemli bir çalışma 24 Mart 2022 tarihinde PLOS Medicine dergisinde yayınlandı. Debras ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada Fransa’da 102.865 kişi ortalama 7.8 yıl takip edildi. Aspartam ve asesülfam gibi yapay tatlandırıcıları fazla tüketen kişiler, tüketmeyenlere göre %13 daha fazla kanser riski taşımışlardır. Aspartam ve asesülfam tüketen kişilerde, tüketmeyenlere göre meme kanseri riski %22 ve obezite ile ilişkili kanser gelişme riski ise %13 daha fazla bulunmuştur.
Yapay tatlandırıcılar olan aspartam E951, asesülfam potasyum ise E950 olarak kodlanmaktadır. İçeceklerin içinde yer aldığı gibi kutu içerisinde küçük tabletler şeklinde de yer almaktadır. Bu çalışmaya dahil edilen kişilerin çoğu içeceklerle yapay tatlandırıcıları tükettiği, %29’u ise kutu formunu tükettiği izlendi.
Yapay tatlandırıcılar, genellikle şekerden kaçınmak için, şekerin bir alternatifi gibi görülüp kullanılmaktadır. Sağlık açısından bir alternatif olmadığı, yani şekerden daha sağlıklı, daha az zararlı demenin bilimsel açıdan doğru olmadığı ortaya kondu. Şekerin fazla tüketilmesi de obeziteye ve kansere sebep olduğu kanıtlanmıştı.
Sonuç olarak yapay tatlandırıcıların tüketilmesi kanser gelişme riskini artırmaktadır. En iyisi hem şekerden hem de yapay tatlandırıcılardan uzak durmaktır.
Sağlıklı günler dilerim.
Doç.Dr.Erdinç NAYIR